Digital News Report 2021

26 juli 2021

Naar jaarlijkse traditie heeft de universiteit van Oxford zijn Digital News Report gepubliceerd. Anders dan voorgaande jaren werd er uiteraard rekening gehouden met COVID-19 en hoe de pandemie het nieuws heeft beïnvloed. Zo is het geen verrassing dat COVID-19 voor meer misinformatie heeft gezorgd, al is globaal bekeken de hoeveelheid fake news relatief gelijk gebleven met voorgaande jaren. Toch uiten meer en meer mensen hun bezorgdheid over desinformatie en komen veel meer personen ermee in aanraking. In België geeft liefst 36% aan dat ze reeds in aanraking zijn gekomen met foutieve informatie omtrent COVID-19. Als bron wordt niet de media zelf aangehaald, maar voornamelijk politici.

Hoewel bij ons, en in West-Europa in het algemeen, de interesse in nieuws stabiel is gebleven, kan dit niet gezegd worden over de rest van de wereld. Zo stelt men een daling vast van ruim 17 % in Spanje en het Verenigd Koninkrijk en 12% in Italië en Australië. Toch zijn personen steeds meer bereid te betalen voor online nieuws. Waar in België vorig jaar amper 12% van de bevolking betaalde voor online nieuws, is dit gestegen naar 16%, een positieve trend die ook in Nederland voelbaar is. De Scandinavische landen spannen hierbij wel nog steeds de kroon met Noorwegen, waarbij ruim 45% betaalt voor online nieuws, gevolgd door 30% in Zweden.

In vergelijking met voorgaande jaren, werd ook aanzienlijk meer nieuws geconsumeerd, een gevolg van COVID-19. Hierbij worden wel aanzienlijke verschillen vastgesteld inzake de leeftijdsgroepen. Ruim twee derden van de jongeren beschouwen online nieuws als hun voornaamste bron van nieuws, terwijl dit bij de oudere leeftijdsgroep amper een vijfde bedraagt. Deze leeftijdsgroep consumeert nieuws vooral via televisie en print.

Er wordt ook bezorgdheid geuit over de financiële status van nieuwsmedia. Dat nieuwsmedia steeds minder inkomsten genereren is voor de lezers vaak een onbekend fenomeen. Toch is 33% in België bezorgd over de daling in inkomsten en vindt dat de overheid steun moet bieden waar nodig. Daartegenover is echter meer dan 50% niet bezorgd over deze daling aan inkomsten.

Tot slot kan men vaststellen dat het vertrouwen in nieuwsmedia is gestegen. In België is het vertrouwen ruim 54% – met 61% in Vlaanderen en 45% in Wallonië – wat een stijging is van 9% ten opzichte van vorig jaar. Enkel Nederland doet beter met 59%. België doet het dan ook ruimschoots beter dan het globale gemiddelde van 44%. Hier valt echter wel op te merken dat het vertrouwen in nieuws op sociale media globaal slechts 24% bedraagt.

In Vlaanderen is VRT Nieuws nog steeds de meeste betrouwbare bron, gevolgd door VTM Nieuws. De Tijd en De Standaard worden als meest betrouwbare kranten beschouwd.

Google en Facebook blijven zich engageren om desinformatie omtrent COVID-19 te beperken

29 maart 2021

Het afgelopen jaar bereikte fake news een nieuw hoogtepunt. Het nieuws omtrent COVID-19 werd gretig gedeeld, net zoals de desinformatie over het virus. De Europese Commissie heeft daarom de platformen verzocht vooruitgangsrapporten op te stellen over de maatregelen die zij nemen om desinformatie omtrent COVID-19 te bestrijden. Over de eerste rapporten berichten we reeds in november. Hierin werden verschillende maatregelen genomen zoals de gratis advertentieruimte, investeringen in de journalistiek en een betere toegang tot juiste, betrouwbare informatie. Sindsdien hebben de platformen nog bijkomende maatregelen genomen.

De hoeveelheid fake news omtrent de vaccinatiecampagne is de laatste maanden enorm gestegen. De platformen werken nauw samen met nationale overheden en internationale organisaties – zoals de Wereldgezondheidsorganisatie en de Verenigde Naties – om de bevolking klaar te stomen zich te laten inenten en desinformatie in te perken. Zowel Google en Facebook verwijderen eveneens berichten van desinformatie m.b.t. vaccinatie, zeker wanneer deze ingaan tegen de mening van de gezondheidsexperts.

Het advertentiebeleid van Facebook werd geüpdatet zodat advertenties die mensen ontmoedigen zich te laten vaccineren, afgekeurd worden. Wanneer er informatie omtrent COVID-19 wordt opgezocht bij Google Search, wordt onmiddellijk een lijst van geautoriseerde vaccins beschikbaar gesteld op basis van je locatie. Facebook heeft ook de Facts-pagina omtrent het virus opnieuw gelanceerd. Daarnaast zal Google ook een COVID-19 Vaccine Counter-Misinformation Open Fund oprichten, wat zich zal focussen op het verbreden van de kennis van factchecking.

Google heeft sinds januari 2020 meer dan 98 miljoen corona-gerelateerde advertenties verwijderd. In België werden tot februari 2021 439.142 advertenties en 173 URLs geblokkeerd maar geen enkel account geschorst, waardoor we beter doen dan onze buurlanden. Duitsland spant de kroon met 11.019.539 geblokkeerde advertenties, 766 geblokkeerde URLs en 15 geschorste account, Nederland volgt met 4.392.200 geblokkeerde advertenties 22 geblokkeerde URLs en 10 geschorste accounts en in Frankrijk werden 525.188 accounts en 1624 URLs geblokkeerd en 5 accounts geschorst.

Facebook heeft sinds oktober 2020 wereldwijd meer dan drie miljoen berichten gerelateerd aan COVID-19 verwijderd, waarvan er zo’n 135.000 in Europa waren.

Vlaamse Relanceplan van start met oprichting datanutsbedrijf

2 februari 2021

De COVID-19-crisis heeft ernstige gevolgen voor de Vlaamse samenleving en de economie. Om deze er terug bovenop te helpen, lanceerde de Vlaamse Regering het relanceplan  “Vlaamse Veerkracht” waarvoor 4,3 miljard euro wordt vrijgemaakt.  Digitale transformatie is een van de zeven speerpunten van het relanceplan.

Een van de ambities is om Vlaanderen digitaal te transformeren op een veilige en privacy bestendige manier. Om de versnelde digitalisering te realiseren, zal een datanutsbedrijf worden opgericht. Data vormt een van de belangrijkste aspecten voor innovatie en welvaart. Het datanutsbedrijf zal optreden als intelligente verkeerswisselaar van data die een gelijk data-speelveld voor alle spelers creëert. Het nutsbedrijf omvat drie kenmerken:

1. Een neutrale derde partij in een publiek-private samenwerking.

Het datanutsbedrijf wordt een neutrale derde partij, onafhankelijk van bestaande spelers. Het bedrijf zal datadeling, datastandaardisatie en datasamenwerking faciliteren voor andere spelers die daarmee slimme diensten kunnen creëren voor burgers, bedrijven en organisaties. De markt wordt uitgedaagd om oplossingen op de markt te brengen en de transformatie naar een data-economie en een data-samenleving verder te versnellen.

2. Evolutie naar data decentralisatie

De oplossingen van het datanutsbedrijf zullen helpen in de evolutie naar data decentralisatie. Solid-standaarden vormen de basis voor nieuwe oplossingen waarbij data kan bewaard worden in veilige datakluizen. Om deze nieuwe standaarden te stimuleren, zullen er  platformen aangeboden worden die andere marktspelers kunnen gebruiken om gemakkelijker nieuwe toepassingen mee te bouwen.

3. Platform voor digitale ecosystemen

Het datanutsbedrijf zal vier diensten aanbieden:

• Een platform “as a service”: een platform voor data-uitwisseling en dataverwerking. Hierdoor krijgen bedrijven betere toegang tot de juiste data.
• Dataverwerkingsdiensten: oplossingen bieden waarbij partijen data kunnen laten verwerken door het nutsbedrijf en deze niet met elkaar moeten uitwisselen.
• Consultancy: advies, begeleiding en projectontwikkeling.

Informatie Vlaanderen staat in om de oprichting in goede banen te leiden en krijgt hiervoor een bedrag van 1,35 miljoen euro. Zo zullen ze o.a. een concreet technologieplan uitwerken voor het platform en zullen ze al twee producten van het nieuwe bedrijf via een business case laten onderzoeken en een ontwikkelingsplan laten maken. Het dossier zal worden voorgelegd aan de Vlaamse Regering in juli 2021.

Europa lanceert zijn European Democracy en Media & Audiovisual Actionplan

11 december 2020

 

De Europese Commissie heeft  donderdag 3 december 2020 twee Actieplannen gepubliceerd die vrije, pluralistische, inclusieve en onafhankelijke nieuwsmedia moeten garanderen. Enerzijds is er het Europees Democratie Actieplan, dat een aantal maatregelen omvat om de verschillende democratische systemen veerkrachtiger te maken, en anderzijds is er het Media en Audiovisueel Actieplan, wat het herstel en de concurrentie van de mediasector zal ondersteunen.

Het Democratie Actieplan focust op drie pijlers:

1. Vrije en eerlijke verkiezingen verzekeren

Om ervoor te zorgen dat de volgende Europese verkiezingen veilig, eerlijk en transparant verlopen, zal de Europese Commissie een wetsvoorstel indienen om de transparantie van gesponsorde politieke content te garanderen. Dit wetsvoorstel zal o.a. de regels van online adverteren van de Digital Services Act aanvullen en ondersteunde maatregelen bieden aan politieke partijen.  Er zal eveneens ingezet worden op samenwerking tussen de verschillende lidstaten, zodat gelijke behandeling en evenwichtige berichtgeving tijdens de verkiezingen gewaarborgd wordt.

De strijd tegen online hate speech wordt verder gezet. Zo zal de Europese Commissie enerzijds een voorstel doen om de lijst van Europese misdrijven van art. 83 VWEU uit te breiden en anderzijds de gedragscode inzake de bestrijding van illegale haatzaaiende uitlatingen op het internet garanderen.

2. Vrije en onafhankelijke media ondersteunen

De afgelopen jaren is het aantal bedreigingen ten aanzien van journalisten gestegen. Om journalisten te beschermen, zal de Europese Commissie o.a. een aanbeveling doen om hun veiligheid te garanderen;  een initiatief nemen om hen te beschermen tegen SLAPPs, waaronder de oprichting van een expertgroep om juridische bijstand te verlenen; projecten financieren ter ondersteuning van journalisten.

Voorts wordt er ingezet op een betere samenwerking tussen de verschillende nationale media, onafhankelijke mediaregulatoren, andere zelfregulerende media-organen en journalistennetwerken.

Tot slot worden bijkomende maatregelen genomen om mediapluralisme te ondersteunen. Zo roept de Europese Commissie de lidstaten op om media te ondersteunen waar nodig, zal er onderzocht worden of er geen onterechte staatssteunmaatregelen zijn en zullen de nationale mediadiversiteit en regelgeving omtrent concentratie bekeken worden.

3. Desinformatie tegenhouden

Desinformatie blijft een groeiend probleem. Het is dan ook noodzakelijk een duidelijk onderscheid te maken tussen “misinformatie”, “desinformatie”, “beïnvloeding in informatie” en “buitenlandse beïnvloeding in informatie”, zodat er per categorie gepaste regelgeving kan komen.

De Europese Unie zal o.a. een tool ontwikkelen om buitenlandse invloed op informatie tegen te houden, een nieuw protocol lanceren om de bestaande samenwerkingsstructuren om desinformatie te bestrijden, te versterken en meer ondersteuning bieden aan media in derde landen.

De platformen zullen meer verantwoording moeten afleggen, zoals omschreven in de Digital Services Act en in de gedragscode inzake desinformatie (waarvan een nieuwe versie zal worden opgesteld).

Voorts zal er ingezet worden op mediageletterdheid en op educatie van burgers, door o.a. richtlijnen voor leerkrachten op te stellen en journalisten in te zetten.

Het Media en Audiovisueel Actieplan focust eveneens op drie pijlers:

1. Herstel

De mediasector is hard getroffen door de COVID-19 pandemie en kan dan ook alle steun gebruiken.

Op Europees vlak zal een tool ontwikkeld worden die alle Europese financieringsmogelijkheden voor de mediasector bundelt, zodat de toegang voor ondersteuning makkelijker is.

Daarnaast komt er het investeringsproject “NEWS”, wat de verschillende financieringsinstrumenten omvat. Voor nieuwsmedia die nood hebben aan liquiditeit, wordt de toegang tot leningen vergemakkelijkt; voor nieuwsmedia die nood hebben aan investeringen, wordt een proefproject o.b.v. eigen vermogen gestart. Lokale media worden ondersteund om samen te werken met potentiële investeerders. Creative Europe zal subsidies toekennen voor nieuwsmedia die samenwerken. Tot slot wordt European News Media Forum opgericht, een forum om in contact te blijven met verschillende stakeholders over innovatie en digitalisatie.

2. Transformatie

Om de grote platformen bij te benen, zal er eerst en vooral een media data space gelanceerd worden waardoor nieuwsmedia beter kunnen inspelen op de noden van de consumenten. Zo kunnen verschillende nieuwsmedia o.a. hun data bundelen om persoonsgericht nieuws te produceren, en kan de vindbaarheid van hun content vergroot worden.

Tweejaarlijks wordt het rapport “Media Industry Outlook” gepubliceerd, wat media trends zal oplijsten en hun impact op de Europese markt zal analyseren.

3. Versterking

Dit thema focust zich vooral op innovatie, het garanderen van een gelijk level-playing field en burgers de mogelijkheid geven gemakkelijk toegang te verkrijgen tot (gevarieerde) informatie.

Er zal o.a. worden ingezet op een bredere beschikbaarheid van audiovisuele content, het begeleiden van “media talenten” en het waarborgen van een functionele mediamarkt.

Als laatste punt zal er ingezet worden op mediageletterdheid bij burgers, waar reeds de aanzet is gegeven in de AVMD-Richtlijn. Om aan deze verplichtingen te voldoen, zal een toolbox ontworpen worden om gebruikers bewust te maken, hun kritische vaardigheden te verbeteren en hen gemakkelijker een grote variatie aan mediacontent aan te bieden.  Voorts zal de Europese Commissie de oprichting van onafhankelijke nieuwsaggregatiediensten ondersteunen waar nodig, zodat informatie voor iedereen overal toegankelijk is.

Praktijkcode inzake desinformatie ten tijde van COVID-19

12 november 2020

De Praktijkcode inzake desinformatie die in september 2018 werd afgesloten, was toe aan een evaluatie. Hieruit blijkt dat platformen, mits de nodige inspanningen, veel kunnen verwezenlijken om desinformatie tegen te gaan. Een heikel punt blijft de transparantie van platformen. Zo wordt nog steeds te weinig informatie verstrekt over hun beleid en gegevens.  Platformen moeten zich verantwoordelijker gedragen en duidelijker verantwoording afleggen. Voorts is er nog steeds geen samenwerking tussen platformen en de onderzoeksgemeenschap tot stand gekomen, net zoals andere belanghebbenden, zoals de reclamesector, nog niet werden betrokken bij de Praktijkcode.

Door het gevaar dat desinformatie teweeg brengt, zeker ten tijde van COVID-19, werd door de Europese Commissie aan de platformen gevraagd vooruitgangsrapporten op te stellen over de maatregelen die zij hebben genomen om desinformatie omtrent COVID-19 te bestrijden.

Zowel Google als Facebook hebben zich de voorbije maanden geëngageerd om correct nieuws te  brengen en de veiligheid van hun gebruikers te garanderen. COVID-19 heeft platformen verplicht meer maatregelen te nemen dan wat de Praktijkcode verwacht en heeft aangetoond dat platformen meer kunnen realiseren dan wat de Praktijkcode vraagt.

Beide platformen zorgen dat hun gebruikers gemakkelijk bij de juiste informatie terechtkomen. Zo werken beiden samen met o.a. de Wereldgezondheidsorganisatie om de verspreiding van het virus te stoppen en bieden deze organisaties gratis advertentieruimte aan. Zowel Facebook als Google zoeken actief naar misinformatie en verwijderen deze indien nodig.

Zowel Facebook als Google hebben tijdens deze pandemie geïnvesteerd in journalistiek. Zo richtte Google het Journalism Emergency Relief Fund op om kleine tot middelgrote nieuwsorganisaties te ondersteunen. Facebook investeerde dan weer een groot bedrag, enerzijds voor hun Facebook Journalism Project, anderzijds voor nieuwsorganisaties wereldwijd te steunen. Daarnaast werd er door het Facebook Journalism Project en het European Journalism Center een steunfonds opgericht om Europese kleine en middelgrote nieuwsorganisaties te ondersteunen.

Ook hebben beide platformen geïnvesteerd in fact-checking programma’s en werken ze er nauw mee samen. Google doet dit door locatiegegevens mee te delen zodat men COVID-19 beter in kaart kan brengen. Facebook zette dan weer bij 98 miljoen posts wereldwijd een waarschuwing dat de informatie fout of gedeeltelijk fout is en reduceerde hun verspreiding (dit voor de periode april- juni 2020). Facebook is ook een nieuwe campagne gestart om foutief nieuws te herkennen.

Beide platformen ondernemen ook actie tegen advertenties die schadelijke informatie bevatten. Sinds het begin van 2020 blokkeerde Google al meer dan 85 miljoen advertenties betreffende COVID-19. In België werden tot september 426.837 advertenties geblokkeerd, waarmee we het beter doen dan buurlanden Nederland (4.295.544) en Duitsland (10.845.588). Frankrijk doet dan weer beter met “slechts” 421.259 geblokkeerde advertenties. Google schorste in ons land nog geen accounts, maar blokkeerde wel 6 URLs. Facebook heeft de nodige maatregelen genomen om te voorkomen dat advertenties gebruikt worden om misinformatie over COVID-19 te verspreiden. Advertenties die beweren het virus te voorkomen of te genezen, worden geweigerd.

Om te helpen met de strijd tegen desinformatie, zal de Europese Commissie eind 2020 een actieplan voor democratie en het wetgevingspakket inzake digitale diensten voorstellen. Deze zullen de vrije en onafhankelijke media ondersteunen en de regelgeving voor platformen actualiseren.

 

Raad voor de Reclame publiceert aanbevelingen in kader van Covid-19

6 april 2020

De Jury voor Ethische Praktijken, JEP, onderzoekt of reclameboodschappen conform de regels van de reclame-ethiek zijn. Zo moet een reclameboodschap zich steeds houden aan de regels van de Code van de Internationale Kamer van Koophandel, de ICC-Code, meer bepaald maatschappelijke verantwoordelijkheid, eerlijkheid en waarachtigheid. Is dit niet het geval, kan de JEP oordelen dat de reclamecampagne dient te worden stopgezet.

Door de problematiek van Covid-19 werden er bij de JEP meer vragen en klachten ingediend met betrekking tot enerzijds reclames die niet conform de huidige overheidsmaatregelen zijn (bv. er wordt opgeroepen om langs te komen in de winkel) en anderzijds voor reclames die verwijzen naar het versterken van het immuunsysteem.

De Raad voor de Reclame heeft dan ook aan zijn leden gevraagd om voorzichtig en tactvol om te gaan met hun communicatieboodschappen.

Daarnaast heeft de Raad voor de Reclame een aantal specifieke aanbevelingen gepubliceerd waaraan reclame in deze coronacrisis moet voldoen:

• Vermijd niet-relevante verwijzingen naar de coronacrisis in uw nieuwe reclameboodschappen en draag er zorg voor dat deze geen gedrag in scène zetten dat afbreuk doet aan de door de overheid opgelegde voorzorgsmaatregelen.;
• Besteed bij het verderzetten van uw reeds eerder geplande campagnes of bij het opnieuw inzetten van bestaand reclamemateriaal extra aandacht aan de gewijzigde omstandigheden. Een campagne die in normale omstandigheden geen enkel probleem zou hebben gevormd, kan nu immers ongepast overkomen bij het publiek;
• Speel op geen enkele wijze in op de angstgevoelens die heersen bij het publiek;
• Maak geen expliciete of impliciete claims over de werkzaamheid van uw product specifiek met betrekking tot het voorkomen van besmetting met het coronavirus of het bestrijden van Covid-19.