Echte persvrijheid en de Media Freedom Act

8 februari 2023

Afgelopen september publiceerde de Europese Commissie haar voorstel van Media Freedom Act, met het oog op de bescherming van mediapluralisme en -onafhankelijkheid. Een wetsvoorstel dat als doel heeft de persvrijheid te beschermen, verdient in principe lof en steun. Anderzijds is het zo dat het huidige voorstel van de Europese Commissie op bepaalde vlakken de persvrijheid juist inperkt in plaats van te beschermen. De tekst dient dan ook op bepaalde punten te worden herzien.

Het belang van persvrijheid

Persvrijheid is een van de grondvesten van een goed werkende democratie. Het is dan ook van uiterst belang om deze te allen koste te beschermen. De Media Freedom Act kan hierbij een rol spelen.

Gelet op de diversiteit van culturen en mediagewoontes in de verschillende lidstaten, is er geen eengemaakte markt in media, en is het dan ook niet aan de Europese Commissie om in dit verband maatregelen te nemen, maar aan de lidstaten (indien er al maatregelen moeten genomen worden).

Persvrijheid wordt in de verschillende lidstaten reeds op verschillende manieren gegarandeerd. Zo is persvrijheid in België verankerd in artikel 25 van de Grondwet, dat ook voorziet in een verbod op censuur. Daarnaast is er een zeer goed ontwikkelde en performante zelfregulering. In Vlaanderen bieden onder meer de Raad van de Journalistiek (RvdJ), de Jury voor Ethische Praktijken (JEP) en de bestaande redactiestatuten de nodige waarborgen om de persvrijheid te beschermen.

Elke invloed van bovenaf, zelf indien deze van de Europese Unie komt, kan de persvrijheid beperken en kan leiden tot ongewenste gevolgen, wat te allen tijde moet worden vermeden.

Opportuniteiten en valkuilen

De Media Freedom Act omvat enkele positieve elementen, die steun verdienen. Zo voorziet het wetsvoorstel in een verbod van staatsinmenging bij redactionele beslissingen (art. 4), de garantie dat eender welke inmenging in de media markten proportioneel en niet-discriminatoir moet zijn (art. 20) en de verplichting voor grote platformen om voorafgaand te melden dat zij content offline zullen halen en de prioritaire behandeling van klachten door deze platformen (art. 17).

Bij elk van deze punten is er echter nog ruimte voor verbetering. Zo is er nood aan bijkomende regels met betrekking tot de handhaving. Daarnaast moet verzekerd worden dat elke inmenging in de media enkel na publicatie kan gebeuren zodat elke vorm van censuur wordt uitgesloten, en moeten er concrete deadlines opgelegd worden aan de grote platformen.

Enkele elementen in de Media Freedom Act kunnen net een negatieve impact hebben op de persvrijheid.

Het wetsvoorstel omvat regelgeving die bepaalt dat de financiering van publieke omroepen adequaat moet zijn (art. 5,3), wat in geval van een overfinanciering van deze publieke omroepen, juist oneerlijke concurrentie kan teweegbrengen tussen private en publieke media. Het is hier van belang dat de regels m.b.t. (ongeoorloofde) staatssteun gerespecteerd worden.

Daarnaast worden ook regels voorzien om de mediaconcentratie te beperken (art. 21). Het is echter niet zo dat consolidatie automatisch een gevaar voor persvrijheid betekent. In kleinere markten is consolidatie onvermijdelijk en soms noodzakelijk voor verdere innovatie om zo te kunnen concurreren met de GAFAs. De Belgische situatie is vergelijkbaar met landen als Noorwegen en Zweden, die respectievelijk op plaatsen 1 en 3 staan op de wereldranglijst persvrijheid. Beslissingen inzake mediaconcentratie dienen dan ook met de nodige realiteitszin en de economische omgevingsfactoren behandeld te worden, en bij voorkeur door één autoriteit (zoals bijvoorbeeld de nationale mededingingsautoriteiten). Er is inderdaad een groot verschil tussen een geconcentreerde markt in handen van een beperkt aantal private spelers die investeren in onafhankelijke kwalitatieve content en een geconcentreerde markt in handen van bijvoorbeeld een oligarch, die de media naar zijn eigen hand zet.

Er wordt ook voorzien in de oprichting van een European Board for Media Services (art. 8 e.v.). Een dergelijke Raad zou in eerste instantie rechtstreeks indruisen tegen zelfregulering, wat essentieel is en de echte garantie vormt voor een vrije pers. Daarnaast is de samenstelling van de Raad, enerzijds door personen die geen ervaring hebben met nieuwsmedia en anderzijds door personen die afkomstig zijn uit lidstaten die elk eigen mediaregels hebben, problematisch. De Raad zou ook nauwelijks onafhankelijk zijn van de Europese Commissie, wat wil zeggen dat media, voor de eerste keer ooit, gereguleerd zouden worden op Europees niveau.

Nog werk aan de winkel

In tijden waar de pers meer en meer geviseerd wordt en waar fake news steeds vaker voorkomt, is het beschermen van persvrijheid, de kwaliteit van nieuws en journalisten een must. Elk initiatief dat hiertoe bijdraagt wordt dan ook gewaardeerd.

Waakzaamheid is evenwel geboden wanneer deze bescherming net het tegenovergestelde dreigt te veroorzaken. Hoewel het doel van de Europese Commissie met haar wetsvoorstel duidelijk is, zorgt de Media Freedom Act op sommige vlakken net voor minder persvrijheid. Het ontwerp dient in die zin dan ook te worden aangepast en herleid tot zijn initiële doelstelling, namelijk de onafhankelijkheid van mediabedrijven garanderen.

 

 

Europa zet in op bescherming van journalisten

29 april 2022

De Europese Commissie heeft haar langverwachte anti-SLAPP regelgeving voorgesteld. SLAPPs, Strategic lawsuits against public participation,  zijn een opkomend fenomeen waarmee verschillende journalisten en/of mediabedrijven jammer genoeg meer en meer in aanraking komen. Het gaat om gerechtelijke procedures die worden opgestart om (kritische) nieuwsmedia het zwijgen op te leggen. In die (soms op niets gegronde) procedures worden torenhoge bedragen gevorderd met als enige intentie de journalisten/mediabedrijven te intimideren en op kosten te jagen zodat ze niet langer over bepaalde zaken zullen schrijven.  

SLAPPs zijn niet alleen problematisch voor de journalisten en mediabedrijven maar vormen ook een bedreiging voor de persvrijheid en de vrijheid op vrije meningsuiting. Het is dan ook noodzakelijk dat er concrete maatregelen genomen worden zodat journalisten en mediabedrijven hiertegen beschermd worden en dat de persvrijheid én de vrijheid van vrije meningsuiting gewaarborgd wordt. Vlaamse Nieuwsmedia juicht het Europees initiatief dan ook toe.  

De maatregelen die de Europese Commissie voorstelt, spitsen zich toe op twee luiken: (i) een Europese richtlijn die van toepassing is op burgerlijke procedures met een grensoverschrijdend karakter en (ii) aanbevelingen voor lidstaten om dezelfde maatregelen op nationaal vlak te laten gelden, dit voor alle rechtszaken.  

Het voorstel van richtlijn omvat volgende zaken: 

• De rechter krijgt de mogelijkheid om een dergelijke procedure vroegtijdig kennelijk ongegrond te verklaren op vraag van de verweerder. De eiser krijgt vervolgens de kans om te bewijzen dat de zaak niet ongegrond is.  
• Wanneer een zaak kennelijk ongegrond is verklaard, moet de eiser alle gerechtskosten (met inbegrip van alle advocatenkosten van de gedaagde partij) op zich nemen en kan deze ook onderworpen worden aan effectieve, proportionele en afschrikkende straffen. De rechter kan voorafgaand de procedure een zekerheid eisen van de eiser met betrekking tot de procedurekosten. 
• De verweerder zal de mogelijkheid krijgen om een schadevergoeding te vragen voor alle geleden materiële en immateriële schade. 
• Niet-gouvernementele organisaties die de rechten van personen betrokken bij dergelijke zaken beschermen, mogen als derde partij tussenkomen om steun te verlenen aan de verweerder of om informatie te verlenen.  

De aanbevelingen van de Europese Commissie treden onmiddellijk in werking en worden na achttien maanden gecontroleerd. Deze sporen de lidstaten aan bovenstaande maatregelen ook op nationaal vlak te hanteren:  

• Er moet een nationaal wettelijk kader voorzien worden waarin de nodige waarborgen verzekerd worden. Dit omvat o.a. de mogelijkheid tot het vroegtijdig ongegrond verklaren van de procedure, tot het toekennen van de schadevergoeding aan de verweerder en het toewijzen van alle gerechtskosten en het opleggen van straffen aan de eiser. Lidstaten moeten ook zorgen dat het wettelijk kader inzake laster geen onrechtvaardige gevolgen heeft op de vrijheid van meningsuiting of voor de open, vrije en pluralistische media. 
• Lidstaten moeten opleidingen voorzien voor enerzijds juridische beroepen en anderzijds voor de partijen die het doelwit kunnen worden van SLAPPs. Juridische beroepen leren hoe ze best een dergelijke procedure aanpakken en journalisten (en mediabedrijven) hoe ze een dergelijke zaak kunnen erkennen en wat hun rechten zijn.  
• Er moeten bewustmakingcampagnes worden georganiseerd zodat SLAPPs onmiddellijk erkend worden. 
• Slachtoffers moeten toegang krijgen tot individuele en onafhankelijke steun. Dit kan in de vorm van bijstand door advocatenkantoren zijn maar eveneens door andere organisaties zoals media- en persraden en mensenrechtenorganisaties.  Lidstaten voorzien hiervoor een centraal punt. 

 

Europa zet in op mediageletterdheid

4 maart 2022

De komende jaren zet Europa sterk in op mediageletterdheid. Het bevorderen hiervan zorgt enerzijds dat burgers met een kritische blik naar media leren te kijken, en anderzijds helpt het om de impact van desinformatie te beperken.

Het Creative Europe Programme lanceert dan ook het subsidieproject ‘NEWS-Media Literacy’ met een budget van 2,4 miljoen euro. Dit project moedigt de uitwisseling van kennis en ervaring inzake mediageletterdheid aan. De subsidie focust zich op de ontwikkeling van innovatieve, grensoverschrijdende initiatieven en gemeenschappen in Europa.

De oproep heeft als doel te leiden tot: (i) pan-Europese consortia die instrumenten en acties op het gebied van mediageletterdheid ontwikkelen; (ii) fora voor de uitwisseling van gegevens rond leeftijdsgroepen, groepen met beperkte mediageletterdheid, enz. en (iii) ondersteuning bieden aan professionals om zich aan te passen aan het voortdurend veranderend medialandschap.

De samenwerkingsprojecten moeten betrekking hebben om minstens twee van de volgende vier activiteitsdomeinen: (i) activiteiten die voortbouwen op best practices van projecten inzake innovatieve mediageletterdheid en deze uitwisselen en opschalen, door culturele, lands- of taalgrenzen heen; (ii) ontwikkelen van innovatieve, interactieve online tools om oplossingen te bieden voor bestaande en toekomstige uitdagingen in de online omgeving, waaronder desinformatie; (iii) ontwikkelen van materiaal en tools om burgers te leren met een kritische blik naar media te kijken, en hen leren desinformatie te herkennen en hen aan te leren hoe er best mee om te gaan; (iv) ontwikkelen van mediageletterdheid praktijken die zijn aangepast aan de veranderende mediaomgeving, vb. op AI gebaseerde mediaproductie.

Projecten kunnen ingediend worden tot 6 april 2022.

Op 10 maart wordt een algemene infosessie over het project georganiseerd, gevolgd door een Q&A voor de Vlaamse en Nederlandse nieuwsmedia-sectoren op 11 maart. Inschrijven kan via Creative Europe Vlaanderen.

European Publishers Council dient klacht in tegen Google bij Europese Commissie

15 februari 2022

Het European Publishers Council (EPC), waarvan DPG Media, Mediahuis en Rossel deel uitmaken, heeft bij de Europese Commissie een klacht ingediend tegen Google wegens haar machtspositie in de online advertentieketen. De klacht is erop gericht om Google aansprakelijk te houden voor haar concurrentieverstorend gedrag en om maatregelen op te leggen zodat de concurrentie in de advertentiesector hersteld kan worden.

De achtergrond van de klacht is als volgt. In 2008 heeft Google het bedrijf DoubleClick overgenomen waardoor zij het grootste aandeel op de advertentiemarkt bekwam. Hoewel de markt toen nog verschillende andere spelers had, heeft Google vandaag een monopolie in handen over de volledige advertentieketen. Dit brengt uiteraard de nodige belangenconflicten teweeg, aangezien Google zowel verkoper als koper vertegenwoordigt in dit verhaal, en bovendien het veilinghuis tussenin beheert, en haar eigen inventaris verkoopt. Google neemt echter niet de nodige maatregelen om deze conflicten te vermijden, integendeel, ze maakt hierbij telkens misbruik van haar machtspositie om haar eigen belangen te favoriseren ten koste van de consumenten die zij hoort te dienen, wetende dat deze laatste zich niet kunnen verweren.

Dit zorgt voor schade op de markt, niet enkel voor persuitgevers maar ook voor adverteerders en consumenten. Zo zijn de vergoedingen voor advertentiediensten en advertenties aanzienlijk gestegen, zijn er minder keuzemogelijkheden, is er minder transparantie en minder innovatie.

Persuitgevers zien het overgrote deel van hun advertentie-inkomsten rechtstreeks naar Google gaan.  Minder reclame-inkomsten heeft als gevolg dat er minder kan geïnvesteerd worden in nieuwscontent en dat de taak van uitgevers om het publiek te informeren en machthebbers verantwoording te laten afleggen voor hun handelingen, in gedrang komt. Dit zorgt ervoor dat vele persuitgevers in de problemen zitten.

• Google heeft er jarenlang voor gezorgd dat uitgevers hun advertentiepartners niet tegen elkaar konden uitspelen, wat nochtans de prijsconcurrentie zou bevorderen.
• Google rekent onverantwoord een extra twintig procent inkomstenaandeel aan voor haar advertentie-uitwisseling.
• Uitgevers kunnen geen koper specifieke voorwaarden meer instellen zodat adverteerders gedwongen worden beroep te doen op Google’s AdX, dat immers meer kans biedt op succesvolle biedingen;
• Google heeft door middel van geheime veiligsprogramma’s veilingen gemanipuleerd om de prijzen voor advertentieruimtes bij de uitgevers, en dus hun inkomsten, te drukken;
• Het verwijderen van cookies op Chrome zou lijden tot een inkomstendaling van 70% voor uitgevers.

Het EPC vraagt dan ook aan de Europese Commissie om de eerlijke concurrentie te waarborgen en de huidige problematiek op te lossen. Daarnaast sporen ze de Commissie aan om Google te verzoeken de documenten die zij verstrekt hebben in de Verenigde Staten in het kader van de daar gevoerde procedure, ook in Europa mee te delen aangezien deze waarschijnlijk bewijs zal bieden voor het wangedrag ten opzichte van de Europese uitgevers.

Meer informatie, klik hier.

Europese Commissie vraagt extra bescherming voor journalisten

17 september 2021

De Europese Commissie heeft zijn aanbevelingen gepubliceerd inzake het waarborgen van de bescherming, de veiligheid en de emancipatie van journalisten en andere mediaprofessionals in de Europese Unie. De aanbevelingen sporen de lidstaten aan om binnen de achttien maanden concrete acties te ondernemen zodat de mediavrijheid, mediapluralisme, het recht op informatie, het recht op vrije meningsuiting, het recht op integriteit en het recht op non-discriminatie gepromoot en beschermd worden.

Concreet vraagt de Europese Commissie volgende zaken te ondernemen:

• Lidstaten moeten alle strafbare feiten gepleegd tegen journalisten – of deze nu offline of online gebeuren – onderzoeken en vervolgen. De lidstaten worden ook aangespoord informatie over deze feiten te delen met andere lidstaten.
• Lidstaten moeten ervoor zorgen dat de autoriteiten en de journalisten met elkaar in dialoog treden om (i) dreigementen en aanvallen tegen journalisten te voorkomen; (ii) persoonlijke bescherming te bieden aan journalisten die bedreigd worden met een fysieke aanval; (iii) de rol van journalisten tijdens protesten en demonstraties te erkennen en procedures op te stellen waarbij hun werk verzekerd wordt.
• Lidstaten moeten gratis ondersteunende diensten aanbieden aan journalisten en andere mediaprofessionals die juridisch advies, psychologische ondersteuning en journalisten onderdak bieden. Daarnaast zijn er contactpunten nodig die journalisten en redacties steun bieden bij online bedreigingen en intimidaties.
• Lidstaten moeten erop toezien dat publieke autoriteiten transparante, eerlijke en non-discriminatoire voorwaarden en procedures opleggen voor journalisten tijdens persconferenties en andere evenementen. Daarnaast moeten journalisten ook makkelijk toegang krijgen tot de nodige publieke informatie.
• Lidstaten moeten ondersteuning bieden aan zelfregulerende instanties en andere sector-gerelateerde verenigingen wanneer zij opleidingsactiviteiten aanbieden (o.a. over het voorkomen en het bestrijden van geweld en intimidaties tegen journalisten). Deze moeten aanbevolen worden aan redacties zodat ook zij intimidaties, bedreigingen en geweld ten opzichte van hun journalisten kunnen voorkomen.
• Lidstaten moeten ervoor zorgen dat de autoriteiten en werkgroepen regelmatig rapporteren over hun bevindingen naar de preventie van online bedreigingen en aanvallen tegen journalisten. Er moet onder meer vermeld worden of de genomen maatregelen van de lidstaat effectief zijn. Daarnaast moet ook samengewerkt worden met online platformen om deze bedreigingen te voorkomen.
• Lidstaten moeten eveneens concrete maatregelen nemen ter bescherming van vrouwelijke journalisten en andere minderheidsgroepen.

Persuitgevers begunstigden onder artikel 17 (value gap) van de Richtlijn Auteursrechten

10 juni 2021

7 juni 2021 was de deadline voor de lidstaten om de Richtlijn Auteursrechten om te zetten in nationale wetgeving. Slechts vier lidstaten zijn er in geslaagd de richtlijn tijdig om te zetten.

Dat de Europese Commissie slechts luttele dagen voor deze deadline haar richtsnoeren over artikel 17 bekendgemaakt heeft, helpt natuurlijk niet. Deze richtsnoeren moeten de lidstaten namelijk helpen bij de interpretatie van een belangrijke bepaling op grond waarvan de culturele en creatieve sector vergoedingen kan claimen aan platformen voor het delen van hun content.

Deze richtsnoeren sluiten niet uit dat persuitgevers kunnen genieten van de licentiemogelijkheden die artikel 17 biedt. De Europese Commissie herinnert er in de richtsnoeren ook aan dat artikel 17 tot doel heeft de ontwikkeling van de licentiemarkt te bevorderen.

Lidstaten kunnen  dus van hun discretionaire bevoegdheid gebruikmaken om persuitgevers op te nemen als begunstigden onder artikel 17. Frankrijk, Duitsland en Denemarken hebben dit terecht gedaan.

De tekst van artikel 17 van de Richtlijn laat het immers toe persuitgevers op te nemen onder de rechthebbenden. In artikel 17, 1, § 1, wordt immers verwezen naar het verlenen van toegang aan het publiek tot “auteursrechtelijk beschermde werken of andere beschermde materialen die die door de gebruikers ervan zijn geüpload”. Deze andere materialen verwijst naar materie die beschermd wordt door andere rechten dan het auteursrecht, zoals naburige rechten.

Evenzo voorziet artikel 17, lid 1, tweede alinea, in de verplichting toestemming te verkrijgen “van de in artikel 3, leden 1 en 2, van Richtlijn bedoelde rechthebbenden”. Via artikel 15 van de Richtlijn zijn persuitgevers de facto houders geworden van een recht om hun content ter beschikking te stellen van het publiek als houders van een naburig recht. Zij zijn dus houders van een recht zoals bedoeld in artikel 3 van de Richtlijn.

Bovendien volgt dit uit de interne logica van de Richtlijn, die een naburig recht toekent aan persuitgevers, zodat het niet meer dan logisch is dat deze rechthebbenden dezelfde rechten genieten als andere houders van een naburig recht en dus onder artikel 17 vallen.

Vlaamse Nieuwsmedia roept België dan ook op om, in navolging van Frankrijk, Duitsland en Denemarken, gebruik te maken van de discretionaire bevoegdheid die haar krachtens de richtlijn toekomt om persuitgevers op te nemen als begunstigden onder artikel 17.

GUIDELINES EUROPESE COMMISSIE MET HET OOG OP HET VERSTERKEN VAN DE GEDRAGSCODE INZAKE DESINFORMATIE

De Gedragscode inzake desinformatie maakt momenteel het onderwerp van herziening uit. De Europese Commissie wil de code versterken waar nodig en hebben enkele aanbevelingen gedaan waar ze de code graag gewijzigd zien.

De Europese Commissie hoopt dat de gedragscode een effectiever hulpmiddel zal worden en heeft volgende aanpassingen voorgesteld:

• Spelers moeten aangemoedigd worden zich bij de code aan te sluiten en er zouden gepersonaliseerde verbintenissen opgesteld moeten worden op basis van de grootte van de spelers en de aard van de diensten.
• Platformen en andere spelers moeten samenwerken om ervoor te zorgen dat desinformatie gedemoniseerd wordt. Dit kan o.a. door informatie te delen waarbij een advertentie geweigerd werd zodat de transparantie en verantwoordelijkheid verbeterd wordt.
• De code moet het manipulatief gedrag dekken dat gebruikt wordt om desinformatie te verspreiden (bv. fake accounts, georganiseerde manipulatieve campagnes).
• Gebruikers zouden gemakkelijker desinformatie moeten kunnen aangeven. De personen wiens account of content werd aangegeven, zouden de mogelijkheid moeten krijgen hiertegen in beroep te gaan.
• Er is nood aan een betere samenwerking met factcheckers en een regelgevend kader rond de toegang tot data voor onderzoekers.
• Er moet eveneens een monitoringkader komen op basis van de KPI’s die de resultaten en impact van de platformen kunnen meten. De platformen moeten deze gegevens regelmatig delen met de Europese Commissie.
• Er moet een Transparantie Centrum opgericht worden waarbij iedereen die de code ondertekend heeft, moet meedelen welke acties hij heeft ondernomen om aan de code te voldoen, hoe deze uitgevoerd worden en hun data meedelen die nuttig zijn voor de KPI’s. Daarnaast zou ook een permanente task force opgericht moeten worden die helpt de code te herzien.

News Media Europe, de Europese federatie van nieuwsuitgevers, sluit zich aan bij bovenstaande aanbevelingen, maar vraagt bijkomend expliciet de persvrijheid te waarborgen en op te nemen in de herziening van de gedragscode dat:

• De ondertekenaars mogen geen perstitels discrimineren, bv. via aanbevelingssystemen, waarschuwings- of labellingtools.
• De ondertekenaars mogen geen fact-check uitvoeren op redactionele media, die reeds beschikken over interne redactieteams en handelen volgens de journalistieke beroepsethiek.
• Het systeem waarbij gebruikers content aangeven, mag niet als basis dienen om content te verwijderen. Dit kan enkel door rechtbanken of nationale regulatoren.

“CONFIDENCE” maatregelen in de strijd tegen desinformatie

27 april 2021

De Europese Commissie zet de komende maanden extra in om desinformatie te bestrijden en zal richtlijnen publiceren om de gedragscode inzake desinformatie te versterken. Verschillende partijen, waaronder News Media Europe, sporen de Commissie aan tien specifieke maatregelen – de “CONFIDENCE” maatregelen – op te nemen in de richtlijnen:

1. Er moeten duidelijke verbintenissen / KPI’s ontwikkeld worden die gemonitord en regelmatig geüpdatet worden om de prestaties van platformen beter in kaart te brengen.
2. Er is nood aan transparantie inzake de beschikbaarheid, bruikbaarheid, neutraliteit en verifieerbaarheid van gegevens die nodig zijn voor onderzoekers, journalisten, regelgevers en factcheckers. Zo zou er een mechanisme in het leven moeten geroepen worden om te garanderen dat bedrijven die (gedeeltelijk) toegang geweigerd worden door een platform, hun nationale regulator kunnen inlichten.
3. Er mogen geen maatregelen genomen worden die de redactionele controle en integriteit verstoren. Inhoud van redactionele media mag niet als desinformatie beschouwd worden en mag niet zomaar gewijzigd of verwijderd worden.
4. Er moet jaarlijks een evaluatie volgen om in te grijpen wanneer er zich mogelijke problemen voordoen.
5. Er is nood aan onafhankelijke expertise, audits en monitoring.
6. Van zodra een probleem wordt vastgesteld, moet de oplossing gefinancierd worden. Er moet duidelijk zicht zijn op de geldstormen, de transparantie over bedragen en consistente informatie over verwijderde advertenties.
7. Er moet ingezet worden op personeel en op investeringen om data te vergaren over de engagementen aangegaan inzake VTE en infrastructuur. Deze gegevens moeten beschikbaar zijn per lidstaat.
8. Er moet perfecte informatie inzake advertentieplaatsing beschikbaar zijn.
9. Er moet een cross-platform en alleenstaande KPI’s ontwikkeld worden om de omvang van de problemen en de nodige maatregelen ertegen te meten.
10. De bevoegde instanties moeten betrokken zijn bij het toezicht en handhaving van de gedragscode.

 

 

Europese Commissie publiceert de Digital Services Act en de Digital Markets Act

23 december 2020

De Europese Commissie heeft op 15 december 2020 de langverwachte wetsvoorstellen Digital Services Act en Digital Markets Act gepubliceerd. Deze voorstellen hebben tot doel online platformen te reguleren om een veilige internetomgeving te creëren waarin onze fundamentele rechten gegarandeerd worden.

De Digital Services Act zou het in eerste instantie makkelijker moeten maken om illegale content te rapporteren. De verordening, die geen concrete definitie geeft aan de term “illegale content”, maakt de procedure minder omslachtig. Een gebruiker kan simpelweg, met vermelding van (i) de uitleg waarom de content illegaal is,  (ii) de link naar de content, (iii) de eigen naam en e-mailadres en (iv) een verklaring van goed vertrouwen, de illegale content rapporteren. De platformen maken het ook mogelijk meerdere inbreuken tegelijkertijd aan te geven. Het platform bezorgt de rapporteur verplicht een bevestiging van ontvangst, net zoals ze hen hun finale beslissing meedelen. Wanneer er beslist werd tot verwijdering over te gaan, moet ook de inbreukmaker duidelijk geïnformeerd worden. Het platform behoudt echter nog steeds het laatste woord over deze beslissing.

Voorts wordt er prioriteit gegeven aan “trusted flaggers”. Wanneer deze personen illegale content rapporteren, behandelen platformen dit eerst. Bedrijven gespecialiseerd in intellectuele eigendomsrechten kunnen ook trusted flaggers aanleveren, op voorwaarde dat men aantoont dat men de nodige expertise beheerst op het vlak van copyrightinbreuken.

Op vlak van aansprakelijkheid blijven platformen in het voordeel. De uitzondering van artikel 3 e-Commerce Richtlijn (2000/31/EC) blijft gelden. Zo kan de provider die proactief reageert op illegale content niet aansprakelijk gesteld worden en er rust geen verplichting om algemeen te monitoren op illegale content. Daarnaast wordt ook een nieuw principe in het leven geroepen: providers kunnen niet aansprakelijk gesteld worden wanneer zij vrijwillig eigen onderzoeken uitvoeren om illegale content te detecteren.

De Digital Services Act beschrijft ook enkele algemene voorwaarden. Alle platformen moeten over een klachten- en beroepsprocedure en buitenrechtelijke geschillenregeling beschikken; er moeten duidelijke algemene voorwaarden zijn; striktere voorwaarden inzake transparantie en adverteren. Voor de grootste platformen – degenen die minstens 45 miljoen mensen bereiken in de Europese Unie – gelden er bijkomende maatregelen. Zo moeten zij jaarlijks een risicoanalyse doen met o.a. de verspreiding van illegale content en de negatieve impact op de fundamentele rechten. Daarnaast wordt nog meer transparantie gevraagd, van het meedelen van de algoritmes tot het meedelen van data aan onderzoekers. De boetes van niet-naleving kunnen oplopen tot 6% van de totale omzet van het voorgaande boekjaar.

Om de toepassing en de uitvoering van de verordening te garanderen, worden Digital Service Coordinators in het leven geroepen. Zij mogen o.a. informatie opvragen en tijdelijke maatregelen opleggen. Daarnaast zijn ze ook bevoegd voor het aanstellen van de trusted flaggers.

De Digital Markets Act omvat regelgeving omtrent oneerlijke praktijken van gatekeepers, met ex-ante regels voor schadelijk marktgedrag. Het toepassingsgebied slaat enkel op de “grootste providers”, afhankelijk van hun omzet, aantal gebruikers en duurzame positie.

Gatekeepers moeten o.a. hun gebruikers toegang geven tot hun eigen data; adverteerders en uitgevers de nodige informatie bezorgen om hun eigen verificatie van hun advertenties te doen; proactief maatregelen nemen zodat bv. de software van derden goed samenwerkt met hun eigen systeem. Daarnaast wordt het verboden om reeds geïnstalleerde apps te blokkeren voor verwijdering en mogen ze niet langer data van hun zakelijke gebruikers gebruiken om met hen te concurreren. Bij inbreuk op deze regels, kunnen de boetes oplopen tot 10% van de totale omzet van het voorgaande boekjaar.

De Digital Services Act en de Digital Markets Act werden met veel tromgeroffel aangekondigd, maar het ontbreekt de voorstellen wat aan daadkracht. “De voorstellen van de Commissie gaan nergens ver genoeg, we hebben nood aan duidelijke regels en een glasheldere, versterkte aansprakelijkheidsregeling om te tech giganten te reguleren”. Het is dan ook een gemiste kans dat de Europese Commissie geen bindend instrument of code heeft voorgesteld om het inherente onevenwicht in onderhandelingsmacht met de gatekeepers aan te pakken”, aldus Wout Van Wijk, Directeur News Media Europe.

Het Europees Parlement is nu aan zet om zich te buigen over de ingediende wetsvoorstellen.

Europa lanceert zijn European Democracy en Media & Audiovisual Actionplan

11 december 2020

 

De Europese Commissie heeft  donderdag 3 december 2020 twee Actieplannen gepubliceerd die vrije, pluralistische, inclusieve en onafhankelijke nieuwsmedia moeten garanderen. Enerzijds is er het Europees Democratie Actieplan, dat een aantal maatregelen omvat om de verschillende democratische systemen veerkrachtiger te maken, en anderzijds is er het Media en Audiovisueel Actieplan, wat het herstel en de concurrentie van de mediasector zal ondersteunen.

Het Democratie Actieplan focust op drie pijlers:

1. Vrije en eerlijke verkiezingen verzekeren

Om ervoor te zorgen dat de volgende Europese verkiezingen veilig, eerlijk en transparant verlopen, zal de Europese Commissie een wetsvoorstel indienen om de transparantie van gesponsorde politieke content te garanderen. Dit wetsvoorstel zal o.a. de regels van online adverteren van de Digital Services Act aanvullen en ondersteunde maatregelen bieden aan politieke partijen.  Er zal eveneens ingezet worden op samenwerking tussen de verschillende lidstaten, zodat gelijke behandeling en evenwichtige berichtgeving tijdens de verkiezingen gewaarborgd wordt.

De strijd tegen online hate speech wordt verder gezet. Zo zal de Europese Commissie enerzijds een voorstel doen om de lijst van Europese misdrijven van art. 83 VWEU uit te breiden en anderzijds de gedragscode inzake de bestrijding van illegale haatzaaiende uitlatingen op het internet garanderen.

2. Vrije en onafhankelijke media ondersteunen

De afgelopen jaren is het aantal bedreigingen ten aanzien van journalisten gestegen. Om journalisten te beschermen, zal de Europese Commissie o.a. een aanbeveling doen om hun veiligheid te garanderen;  een initiatief nemen om hen te beschermen tegen SLAPPs, waaronder de oprichting van een expertgroep om juridische bijstand te verlenen; projecten financieren ter ondersteuning van journalisten.

Voorts wordt er ingezet op een betere samenwerking tussen de verschillende nationale media, onafhankelijke mediaregulatoren, andere zelfregulerende media-organen en journalistennetwerken.

Tot slot worden bijkomende maatregelen genomen om mediapluralisme te ondersteunen. Zo roept de Europese Commissie de lidstaten op om media te ondersteunen waar nodig, zal er onderzocht worden of er geen onterechte staatssteunmaatregelen zijn en zullen de nationale mediadiversiteit en regelgeving omtrent concentratie bekeken worden.

3. Desinformatie tegenhouden

Desinformatie blijft een groeiend probleem. Het is dan ook noodzakelijk een duidelijk onderscheid te maken tussen “misinformatie”, “desinformatie”, “beïnvloeding in informatie” en “buitenlandse beïnvloeding in informatie”, zodat er per categorie gepaste regelgeving kan komen.

De Europese Unie zal o.a. een tool ontwikkelen om buitenlandse invloed op informatie tegen te houden, een nieuw protocol lanceren om de bestaande samenwerkingsstructuren om desinformatie te bestrijden, te versterken en meer ondersteuning bieden aan media in derde landen.

De platformen zullen meer verantwoording moeten afleggen, zoals omschreven in de Digital Services Act en in de gedragscode inzake desinformatie (waarvan een nieuwe versie zal worden opgesteld).

Voorts zal er ingezet worden op mediageletterdheid en op educatie van burgers, door o.a. richtlijnen voor leerkrachten op te stellen en journalisten in te zetten.

Het Media en Audiovisueel Actieplan focust eveneens op drie pijlers:

1. Herstel

De mediasector is hard getroffen door de COVID-19 pandemie en kan dan ook alle steun gebruiken.

Op Europees vlak zal een tool ontwikkeld worden die alle Europese financieringsmogelijkheden voor de mediasector bundelt, zodat de toegang voor ondersteuning makkelijker is.

Daarnaast komt er het investeringsproject “NEWS”, wat de verschillende financieringsinstrumenten omvat. Voor nieuwsmedia die nood hebben aan liquiditeit, wordt de toegang tot leningen vergemakkelijkt; voor nieuwsmedia die nood hebben aan investeringen, wordt een proefproject o.b.v. eigen vermogen gestart. Lokale media worden ondersteund om samen te werken met potentiële investeerders. Creative Europe zal subsidies toekennen voor nieuwsmedia die samenwerken. Tot slot wordt European News Media Forum opgericht, een forum om in contact te blijven met verschillende stakeholders over innovatie en digitalisatie.

2. Transformatie

Om de grote platformen bij te benen, zal er eerst en vooral een media data space gelanceerd worden waardoor nieuwsmedia beter kunnen inspelen op de noden van de consumenten. Zo kunnen verschillende nieuwsmedia o.a. hun data bundelen om persoonsgericht nieuws te produceren, en kan de vindbaarheid van hun content vergroot worden.

Tweejaarlijks wordt het rapport “Media Industry Outlook” gepubliceerd, wat media trends zal oplijsten en hun impact op de Europese markt zal analyseren.

3. Versterking

Dit thema focust zich vooral op innovatie, het garanderen van een gelijk level-playing field en burgers de mogelijkheid geven gemakkelijk toegang te verkrijgen tot (gevarieerde) informatie.

Er zal o.a. worden ingezet op een bredere beschikbaarheid van audiovisuele content, het begeleiden van “media talenten” en het waarborgen van een functionele mediamarkt.

Als laatste punt zal er ingezet worden op mediageletterdheid bij burgers, waar reeds de aanzet is gegeven in de AVMD-Richtlijn. Om aan deze verplichtingen te voldoen, zal een toolbox ontworpen worden om gebruikers bewust te maken, hun kritische vaardigheden te verbeteren en hen gemakkelijker een grote variatie aan mediacontent aan te bieden.  Voorts zal de Europese Commissie de oprichting van onafhankelijke nieuwsaggregatiediensten ondersteunen waar nodig, zodat informatie voor iedereen overal toegankelijk is.