Wetsvoorstel ter bescherming van het vermoeden van onschuld afgevoerd

12 april 2012

Door Sandrien MAMPAEY, Legal & Administration Manager van Vlaamse Nieuwsmedia
Gedurende de maand maart werd het wetsvoorstel dat voorziet in de mogelijkheid publicaties recht te zetten of zelfs te verbieden ter bescherming van het vermoeden van onschuld prioritair behandeld in de Kamercommissie voor Justitie.
Na interne besprekingen in de commissie, hebben de indieners van het wetsvoorstel op eigen initiatief beslist het onderdeel over het recht op vergetelheid te schrappen. Het wetsvoorstel voorzag initieel immers dezelfde bescherming voor reeds veroordeelde personen om te beletten dat een sinds zes maanden veroordeelde persoon die zijn straf uitzit of al heeft uitgezeten, onnodig weer in de actualiteit zou komen. Restte nog de mogelijkheid om de Voorzitter van de Rechtbank van eerste aanleg, zetelend zoals in kortgeding, de bevoegdheid te geven publicatieverboden op te leggen wanneer het vermoeden van onschuld wordt geschonden. Verschillende deskundigen en betrokken partijen werden uitgenodigd om dienaangaande hun standpunt te verduidelijken.
Zowat elke gehoorde partij vond het voorstel te vaag en onduidelijk en om die reden dan ook niet-toepasbaar. Door o.a. de vertegenwoordigers van de persuitgevers werd gewezen dat, niettegenstaande het vermoeden van onschuld een belangrijk principe is in ons recht,  er geen enkele wettelijke bepaling is die de pers oplegt dit principe te respecteren. Deze verplichting wordt enkel opgelegd aan de rechtelijke macht. Ook werd gewezen op het feit dat, naast de juridische procedures en mechanismen die er al bestaan om mogelijke excessen te bestraffen, de sector zelf al jarenlang voorziet in een deontologische code en zodoende via zelfregulering deontologische inbreuken van journalisten aanpakt. Door deskundige Dirk Voorhoof werd wel het idee geopperd de mogelijkheid te creëren om de perskaart van de journalist te schorsen of in te trekken wanneer blijkt dat de deontologie niet werd nageleefd. Ook de wetgeving inzake het recht van antwoord dient te worden herzien en uitgebreid naar publicaties op internet.
De sp.a is alleszins van zin het wetsvoorstel van de heren Van der Maelen en Landuyt tot aanvulling van het Gerechtelijk wetboek wat betreft de vorderingen op eenzijdig verzoekschrift die betrekking hebben op de persvrijheid, opnieuw in te dienen. Dit wetsvoorstel wil de rechter in kortgeding een meer genuanceerde oplossing (dan een publicatieverbod) aanreiken in geval van eenzijdig verzoekschrift gericht tegen een publicatie of uitzending.
 

Censuur in de pers: terug naar af in België?

27 februari 2012

Door Sandrien MAMPAEY, Legal & Administration Manager van Vlaamse Nieuwsmedia
Drie volksvertegenwoordigers – Christian Brotcorne (cdH), Thierry Giet (PS), en Valérie Déom (PS) – hebben in de Kamercommissie voor Justitie de spoedbehandeling gevraagd van een wetsvoorstel tot wijziging van artikel 587 van het Gerechtelijk Wetboek teneinde het vermoeden van onschuld te beschermen.  Dit wetsvoorstel herneemt een ouder wetsvoorstel dat reeds in 2007 werd ingediend en heeft tot doel snel te kunnen optreden vooraleer de pers een dossier naar zich toe zou kunnen trekken waar vervolgde personen mogelijks het slachtoffer van zouden kunnen worden.
Dit wetsvoorstel voorziet dan ook in de mogelijkheid om, in geval van schending van het principe van het vermoeden van onschuld, een verzoekschrift in te dienen waarbij de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg, zetelend zoals in kortgeding, de stopzetting of de intrekking van onterende bewoordingen/afbeeldingen of de publicatie van een communiqué tot rechtzetting zou kunnen vorderen. Dit biedt de persoon die als schuldig wordt bestempeld alle waarborgen op de eerbiediging van zijn fundamenteel recht op een eerlijk proces. Het wetsvoorstel voorziet bovendien dat deze procedure ook kan worden toegepast om te beletten dat een sinds zes maanden veroordeelde persoon die zijn straf uitzit of al heeft uitgezeten, onnodig weer in de actualiteit komt.
Het instellen van een procedure in kortgeding tot stopzetting of intrekking van een publicatie is een hachelijke onderneming. Het in artikel 25 van de Belgische Grondwet ingevoerde verbod van preventieve maatregelen en censuur is meer dan duidelijk. Desondanks worden vandaag de dag nog steeds verscheidene media geconfronteerd met een rechter die op basis van een eenzijdig verzoekschrift een publicatie niet laat verschijnen of een uitzending verbiedt. De inhoud van dit wetsvoorstel strekt ertoe deze mogelijkheden nog uit te breiden en heeft dus verstrekkende gevolgen voor de gehele perssector.
Dit wetsvoorstel gaat bovendien volledig voorbij aan het arrest van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens van 29 maart 2011 waar België werd veroordeeld voor de aan de media opgelegde uitzendverboden. Hoewel deze uitspraak een verbod op een televisie-uitzending betreft, dient deze uitspraak mutatis mutandis ook te gelden voor de geschreven pers. Het Hof heeft België immers op het matje geroepen voor beperkingen op de persvrijheid opgelegd door Belgische rechters in afwezigheid van een duidelijke wetgevende bepaling hieromtrent.
Deze week starten de hoorzittingen rond dit wetsvoorstel met vertegenwoordigers uit de sector, magistraten en academici.
Het volledige wetsvoorstel vindt u hier.